Cytat: Notre-Dame de Paris – gotycka katedra w Paryżu. Jedna z najbardziej znanych katedr na świecie, między innymi dzięki powieści Dzwonnik z Notre Dame francuskiego pisarza Victora Hugo.Jej nazwa tłumaczy się jako Nasza Pani i odnosi się do Matki Boskiej. Wzniesiono ją na wyspie na Sekwanie, zwanej Île de la Cité w 4 okręgu Paryża, na śladach po dwóch kościołach powstałych jeszcze w IX wieku. Jej budowa trwała ponad 180 lat (1163-1345).Jest to kościół pięcionawowy z krótką nawą krzyżową(z krótkim transeptem), dość długim prezbiterium i podwójnym obejściem na półkolu. Pierwotnie miało ono tylko trzy małe kapliczki. W drugiej połowie XIII wieku usunięto kapliczki i wybudowano pięć dużych kaplic.Całą szerokość fasady zajmują trzy portale, z czego środkowy jest najszerszy. Wyrzeźbiono na nim scenę Sądu Ostatecznego. Zamiast kolumienek (jak to było w stylu romańskim) na cokołach lub wspornikach ustawiono figury zwieńczone baldachimami.Dokładne przyjrzenie się fasadzie środkowego portalu od razu odkrywa jej asymetryczność: lewy portal, poświęcony Matce Boskiej, pochodzi z ok. 1210 roku i przedstawia w reliefach sceny z jej życia, m.in.: genealogię Maryi, Zwiastowanie, Boże Narodzenie, Zaśnięcie i Zmartwychwstanie.Filar dzielący odrzwia ozdobiony jest figurą NMP z Dzieciątkiem, w górnych częściach widać m.in. Koronację Maryi. Łuk portalu wpisany jest w trójkątne obramowanie. Prawy portal - portal św. Anny - powstał ok. roku 1220, ale zdobiący go ostrołukowy tympanon zawiera rzeźby sprzed 1180 roku, a więc najstarsze spośród wszystkich zachowanych w katedrze.W najwyższej części łuku znajduje się płaskorzeźba Matki Boskiej Tronującej z Dzieciątkiem, obok niej inicjator budowy katedry – biskup Maurice de Sully i król Ludwik VII w otoczeniu aniołów. Środkowy, największy portal Sądu Ostatecznego, pochodzi z ok. 1220-1230, ale jedynie kilka fragmentów rzeźb (m.in. postać Chrystusa w górnej części tympanonu) pochodzi z I połowy XIII wieku, reszta to XIX-wieczna rekonstrukcja.Nad środkowym portalem umieszczono rozetę rozświetlającą wnętrze świątyni. W całej budowli umieszczono dużą ilość witraży, które wprowadzają grę światła w wielkiej i zazwyczaj, jak to bywa w gotyckich katedrach, mrocznej budowli.Pod rozetą ciągnie się tzw. galeria królewska, element charakterystyczny dla gotyckich katedr francuskich.