Cytat:Litowce (metale alkaliczne, potasowce) – grupa pierwiastków 1 (dawn. IA lub I głównej) grupy układu okresowego (bez wodoru) o silnych własnościach metalicznych, tworzących z wodą silnie zasadowe (alkaliczne) wodorotlenki. Do metali alkalicznych zalicza się lit, sód, potas, rubid, cez i frans.

Właściwości fizyczne. Litowce to ciała stałe o najmniejszej spośród pierwiastków gęstości, z których lit, sód i potas mają mniejszą gęstość od wody. Wraz ze wzrostem liczby atomowej wzrasta ich gęstość i promień atomowy. Maleje zaś twardość, temperatura wrzenia i topnienia oraz potencjał jonizacyjny. Związki litowców barwią płomienie na charakterystyczne dla każdego metalu kolory: lit - na czerwono, sód - na żółto, zaś potas na kolor różowo-fioletowy.

Właściwości chemiczne. Własności metaliczne litowców, ich zasadowość oraz ogólna reaktywność z wodą i powietrzem wzrastają ze wzrostem ich liczby atomowej (w dół układu okresowego), co związane jest z malejącą elektroujemnością. Wszystkie te metale, oprócz najmniej reaktywnego litu (reaguje spokojnie), reagują gwałtownie z wodą z wytworzeniem gazowego wodoru i wodorotlenku danego pierwiastka, według schematu:

2M + 2H2O › 2MOH + H2^

(gdzie M - metal alkaliczny)

W przypadku potasu, rubidu i cezu powyższa reakcja przebiega zazwyczaj wybuchowo, natomiast sód wybucha jedynie w sprzyjających warunkach. Rubid i cez samorzutnie zapalają się w kontakcie z powietrzem.

Przechowuje się je w nafcie lub w parafinie, ponieważ na powietrzu ulegają reakcji w zawartym w powietrzu tlenem bądź parą wodną.

Cechy wspólne. metale
jeden elektron na powłoce walencyjnej
należą do bloku s
wykazują dużą reaktywność wobec niemetali tworząc:
• tlenki, nadtlenki, ponadtlenki, np.
4Li + O2 › 2Li2O
• wodorotlenki, np.
2Na + 2H2O › 2NaOH + H2^
• sole, np.
2K + 2HCl › 2KCl + H2^
Inne pierwiastki Pierwiastki, których wodorotlenki alkalizują środowisko występują też w innych grupach układu okresowego. Są to w szczególności wszystkie lantanowce, część metali ziem alkalicznych, a także niektóre metale przejściowe.