Cytat:Kazimierz II Sprawiedliwy urodzony 1138, zapewne przed 28 października, zmarł 5 maja 1194 w Krakowie– książę wiślicki w latach 1166-1173, książę sandomierski od 1173, od 1177 książę krakowski (z włączonym do księstwa do 1182 Kaliszem i Gnieznem), od 1186 książę mazowiecki i kujawski (możliwe, że Kujawy otrzymał dopiero syn Kazimierza – Leszek Biały w 1199). Syn Bolesława III Krzywoustego z rodu Piastów. Przydomek: "Sprawiedliwy" nie jest mu współczesny, pojawił się dopiero w XVI wieku. Kazimierz był najmłodszym synem księcia polskiego Bolesława III Krzywoustego i jego drugiej żony – Salomei z Bergu (czwartym, który dożył wieku dorosłego, a piątym, wliczając syna Bolesława z pierwszego małżeństwa – Władysława II Wygnańca). Kazimierz II Sprawiedliwy urodził się w 1138, raczej krótko przed śmiercią ojca, ale możliwe też, że wkrótce po niej. W przeciwieństwie do starszych braci – Bolesława IV Kędzierzawego, Mieszka III Starego i Henryka, Kazimierz nie otrzymał własnej dzielnicy, ale znalazł się (jako małoletni) pod opieką matki Salomei na terytorium jej wdowiej oprawy w Łęczycy. Tam, nie mając żadnego wpływu na bieg wydarzeń, obserwował toczącą się w drugiej połowie lat 40. XII wieku wojnę domową pomiędzy pragnącym zjednoczyć ojcowiznę – Władysławem Wygnańcem i rodzonymi braćmi Kazimierza – Bolesławem i Mieszkiem. W 1144 zmarła matka księcia, w związku z czym opiekę nad Kazimierzem przejął Bolesław Kędzierzawy i chociaż pod rządami brata mógł czuć się bezpiecznie, to nie miał gwarancji otrzymania w przyszłości zaopatrzenia w jakąkolwiek dzielnicę. Co więcej, kiedy Kazimierz najpóźniej w 1154 osiągnął wiek pełnoletni, nie tylko nie otrzymał takowego zaopatrzenia, a nawet spotkał go wkrótce (w 1157) dodatkowy zawód w związku z przegraną przez Piastowiczów kampanii, podczas wojny z Fryderykiem Barbarossą. Wówczas najmłodszy z braci został wysłany do Niemiec jako zakładnik mający zabezpieczać lojalność Bolesława i Mieszka wobec cesarza. Nie wiadomo nic o losach Kazimierza na dworze Barbarossy. Do kraju książę powrócił na pewno przed 21 maja 1161, bowiem tego dnia świadkował na dokumencie swoich dwóch braci: Bolesława Kędzierzawego i Henryka sandomierskiego. Nadal napotkał zdecydowany sprzeciw tego pierwszego, co do otrzymania przez niego własnej dzielnicy. Sytuacja zmieniła się w 1166, kiedy na wyprawie przeciwko Prusom zginął bezpotomnie Henryk sandomierski i w testamencie uczynił swego najmłodszego brata jedynym spadkobiercą. Bolesław Kędzierzawy zadecydował jednak inaczej i spadek po Henryku podzielił na trzy części – największą ze stołecznym Sandomierzem zostawił sobie, drugą (bliżej nieokreśloną) oddał Mieszkowi Staremu i tylko trzecią część z Wiślicą otrzymał Kazimierz Sprawiedliwy. Niezadowolenie Kazimierza z decyzji seniora próbowali wykorzystać możni, skupieni wokół syna (Świętosława) oraz zięcia palatyna Piotra Włostowica, Jaksy z Miechowa, którzy w 1172, obawiając się przejęcia tronu po chorym Bolesławie Kędzierzawym przez znanego z autorytarnych zapędów Mieszka Starego, usiłowali namówić jego młodszego brata do stanięcia na czele buntu. Z nieznanych powodów Kazimierz jednak odmówił uczestnictwa w spisku i bunt nie miał szans na powodzenie. Wierność względem braci została nagrodzona po śmierci Bolesława Kędzierzawego w 1173, kiedy Mieszko Stary oddał najmłodszemu z rodzeństwa resztę przyznanego ongiś przez testament Henryka Sandomierskiego księstwa, nieprawnie uprzednio zatrzymanego przez seniora.