Cytat:Wielki Mur Chiński– zbiorcza nazwa systemów obronnych składających się z zapór naturalnych, sieci fortów i wież obserwacyjnych oraz murów obronnych z ubitej ziemi, murowanych lub kamiennych, osłaniających północne Chiny przed najazdami ludów z Wielkiego Stepu. Tradycyjnie przyjmuje się, że Wielki Mur rozciągał się od Shanhaiguan (nad zatoką Liaodong) do Jiayuguan w górach Nan Shan na długości ok. 2400 km. Nazywany jest też "Murem 10 000 Li" (10 000 nie powinno być tutaj traktowane dosłownie i oznacza raczej "nieskończoną długość" muru). 1987 roku został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO, a 7 lipca 2007 ogłoszono go jednym z siedmiu nowych cudów świata. Doniesienia prasowe, według których łączna długość budowli ma wynosić 8851,8 km i składać się odpowiednio z 6259,6 km – murów wzniesionych ludzką ręką, 2232,5 km – barier naturalnych, takie jak rzeki i wzgórza i 359,7 km rowu, pochodzą najprawdopodobniej z doniesienia China Daily. Należy je uznać za wyniki pomiaru całego systemu fortyfikacji, a nie za pomiar długości "muru", gdyż takowy, w postaci jednolitej konstrukcji nigdy nie istniał. Umocnienia w różnych epokach wznoszono w różnych miejscach, w zależności od bieżącej sytuacji politycznej; warunki naturalne powodowały, że część z nich budowano w tych samych, kluczowych punktach. W Shi Ji Sima Qian poświęca Wielkiemu Murowi dwa krótkie paragrafy, mówiące, że generał Meng Tian z 300 tysięczną armią najpierw pobił nomadów Xiongnu w stepie, a następnie umocnił granicę budując 44 umocnione miasta, wały i wieże w miejscach, gdzie było to konieczne. Całość miała sięgać od Lintao do Liaodongu na długość "10 tysięcy Li." Operacje Meng Tiana rozpoczęły się w 214 p.n.e., zaledwie cztery lata przed śmiercią Pierwszego Cesarza, co uniemożliwiałoby skonstruowanie wielkiej linii obronnej. Jest prawdopodobne, że ofensywa Meng Tiana wyruszyła z północnej granicy państwa Qin, umocnionej wałem przez króla Zhaoxianga i dotarła do dawnego wału, zbudowanego przez Zhao, na północ od pustyni Ordos. Mógł on następnie umocnić tę istniejącą już linię obrony. Znaleziska archeologiczne wskazują, że linia umocnień spotykała dawne wały Qin w Gansu, a na przeciwległym końcu wały Yan w Liaodongu. Ponadto, właściwe umocnienia zabezpieczały tylko odsłonięte fragmenty terenu, meandrując tak, by maksymalnie wykorzystać przeszkody naturalne, co w pełni zgadza się z informacjami z Shi Ji. Dynastia Han początkowo usiłowała utrzymywać i umacniać granice qinowskie. Aktywna polityka cesarzy Gaozu czy Wudi okazała się jednak ryzykowana i kosztowna, zwłaszcza wobec mobilizacji Xiongnu, tak że późniejsi cesarze starali się raczej obłaskawić "barbarzyńców" darami. Hanowie poszerzyli jednak swoje panowanie o korytarz Gansu i nawiązali kontakty z ludami Azji Centralnej (zob. Zhang Qian); dla ochrony ważnej strategicznie drogi na zachód wznieśli twierdze Yumenguan i Yuanguan i ufortyfikowaną bazę administracyjną w Dunhuangu. Hanowskie mury były powiązane z polityką ofensywną i równie jak ona kosztowne; po uzurpacji Wang Manga dalszą ich budowę zarzucono. Znaną do dziś postać mur uzyskał dopiero za dynastii Ming (1368), w XV wieku. Dynastia ta, odczuwając duży nacisk ludów mongolskich, postanowiła zbudować, w oparciu o wciąż istniejące fragmenty starożytnego muru, ciągły system fortyfikacji – od granic Korei aż po pustynię Gobi. System ten składał się nie tylko z samego muru, ale także z przylegających do niego osad nadgranicznych, faktorii handlowych oraz szerokiego na blisko 1 km pasa "spalonej" ziemi. W czasie drugiej wojny chińsko-japońskiej pełnił funkcję linii obrony dla wojsk Kuomintangu Czang Kaj-szeka.