Cytat:Timurydzi – dynastia pochodzenia tureckiego, panująca w Azji Środkowej i Iranie w latach 1370 - 1526. Eponimicznym założycielem dynastii był Timur (1370 - 1405). Wykorzystał on chaos w jakim był pogrążony chanat i w roku 1370 opanował Mawarannahr, który stał się bazą dla jego dalszej ekspansji. W szeregu kampanii w trakcie swoich rządów Timur dążył do zjednoczenia całego dawnego Chanatu Czagatajskiego, nie udało mu się jednak osiągnąć tego celu. Wykorzystał on natomiast rozdrobnienie Iranu po upadku Ilchanidów i w latach 1380 - 1393 podbił jego terytorium, dokonując spustoszeń porównywalnych jedynie z wcześniejszym najazdem mongolskim w latach 1219 - 1221. W latach 1375 - 1377 udało mu się także zainstalować swojego protegowanego Tochtamysza na tronie Białej Ordy. Tochtamysz później zdobył władzę nad Złotą Ordą i wypowiedział posłuszeństwo Timurowi, temu ostatniemu udało się jednak ostatecznie go pokonać w bitwie pod Kunduzczą (1391). Timur przedsięwziął wielkie wyprawy na Indie (1398 - 99), Syrię (1400 - 01) i Anatolię (1402), lecz chociaż ich wynikiem była jego formalna zwierzchność, to nie ustanowił tam swojej administracji. Podbił on także Chorezm oraz Kotlinę Fergańską. W skład imperium Timura wchodziły również Azerbejdżan i Irak, chociaż jego władza była tam niestabilna. Timur rządził w imieniu marionetkowych chanów z rodu Czyngis-chana i ożenił zarówno siebie jak i swoich synów z kobietami z tego rodu, uzyskując tym samym tytuł "kürgen", to jest "zięć". Timur dokonał straszliwych zniszczeń, ale następnie dążył do odbudowy miast i rekultywacji terenów rolnych, którą to politykę kontynuowali jego następcy. Nie przyniosła ona jednak pełnych efektów z powodu zniszczeń związanych z kolejnymi wojnami domowymi oraz strukturą własnościową ziemi. Za czasów późniejszych Timurydów doszło do rozrostu własności feudalnej w postaci nadań świeckich sojurgali i religijnych wakfów, czego skutkiem była utrata bezpiecznej bazy podatkowej przez państwo. Świadectwem rozkwitu ówczesnego malarstwa są m.in. dzieła Behzada, "niewątpliwie największego perskiego malarza miniaturzysty wszystkich czasów". Wspaniałość timurydzkiej architektury za życia twórcy dynastii objawiła się przede wszystkim w mauzoleach, takich jak gigantyczny meczet Bibi-Chanum czy kompleks Gur-e Mir, w którym Timur został pochowany. Za czasów Szahrucha działał genialny architekt Kawam ad-Din, którego dziełem były m.in. meczet Gouharszad w Meszhedzie oraz kompleks złożony z meczetu i madrasy nazywany masalla na zachód od Heratu. Timurydzki patronat nad historiografią, która miała dostarczać legitymacji poczynaniom dynastii, zaowocował dziełami takich historyków jak Jazdi, Hafiz-e Abru, Samarkandi, Mirchond i Chondemir. W dziedzinie literatury epoka timurydzka jest okresem rozkwitu gazelu, w którym znaczenia świeckie i mistyczne przeplatają się ze sobą w sposób nie pozwalający na ich rozdzielenie. Najwybitniejszym poetą XV wieku był związany z dworem Husajna Bajkary Dżami, tradycyjnie uważany za ostatniego klasycznego poetę perskiego. Panujący w Samarkandzie Uług Beg zbudował tam obserwatorium astronomiczne i skupił wokół siebie grono uczonych, by wraz z nimi ułożyć tablice astronomiczne używane przez kilka następnych stuleci. Pod względem religijnym czasy timurydzkie były okresem fenomenalnego wzrostu potęgi tarikatu nakszbandijja, który osiągnął ogromne ekonomiczne i polityczne wpływy pod przywództwem Chodży Ahrara. Były to także czasy powstania szyickich ruchów o charakterze mesjanistycznym, takich jak hurufizm, nurbachszijja i musza'sza, przy czym ten ostatni ustanowił w Chuzestanie państwo, które podporządkowali sobie dopiero Safawidzi. Timurydzi upadli "u szczytu swojego kulturalnego splendoru i kaligrafowie, literaci, oraz miniaturzyści z Heratu, szukając nowych patronów, zanieśli timurydzkie style i prestiż do okolicznych regionów, włącznie z Indiami, gdzie Babur założył późniejszą dynastię timurydzką lub mogolską.