Cytat:Trzustka - położony w górnej części jamy brzusznej narząd gruczołowy. Składa się z części wewnątrzwydzielniczej (hormonalnej, odpowiedzialnej za wytwarzanie kilku hormonów m.in. insuliny i glukagonu) i zewnątrzwydzielniczej (trawiennej, produkującej zawierający enzymy trawienne sok trzustkowy).

Przeciętna masa trzustki wynosi 70-100 g, a wymiar wzdłuż osi długiej ok. 12–30 cm.

Po raz pierwszy trzustka została zidentyfikowana w 1. pierwszej połowie III w. p.n.e. przez greckiego anatoma i lekarza Herofilusa. Kilka wieków później, Rufus z Efezu, inny grecki anatom, nadał trzustce jej nazwę. Pancreas wywodzi się z greki ??? (cały) i ????? (ciało).

Inne ważne daty w historii badań trzustki:
1642 - niemiecki anatom Johann Georg Wirsung opisał przewód trzustkowy
1724 - włoski anatom Giovanni Domenico Santorini opisał przewód trzustkowy dodatkowy
1869 - Paul Langerhans odkrył endokrynną funkcję trzustki


Trzustka jest położona w górnej części jamy brzusznej, poprzecznie do osi długiej ciała. Jest zlokalizowana z przodu od 1. lub 2. kręgu lędźwiowego kręgosłupa oraz ku tyłowi od żołądka; pomiędzy pętlą dwunastnicy (kolankiem) a śledzioną.

Składa się z: objętej pętlą dwunastnicy kulistej głowy (ze skierowanym w lewo i w dół wyrostkiem haczykowatym), trzonu i ogona odchodzącego w sąsiedztwo śledziony i lewej nerki. Między głową a trzonem wyróżnia się zwężony odcinek nazywany cieśnią (talią).

Trzustka jest położona pozaotrzewnowo. W otoczeniu trzustki znajdują się takie struktury anatomiczne jak: odźwiernik żołądka, dwunastnica, poprzecznica, okrężnica, torba sieciowa, nerka lewa i śledziona.

Drogi wyprowadzające sok trzustkowy, będący produktem zewnątrzwydzielniczej części trzustki, uchodzą jako główny przewód trzustkowy (przewód Wirsunga) na brodawce dwunastniczej większej (brodawka Vatera), najczęściej łącząc się tam z drogami żółciowymi (przewód żółciowy wspólny). Możliwe jest istnienie przewodu trzustkowego dodatkowego (przewód Santoriniego), który albo uchodzi do dwunastnicy na brodawce dwunastniczej mniejszej lub łączy się z przewodem Wirsunga.

Trzustka spełnia dwie zasadnicze funkcje:

czynność zewnątrzwydzielnicza (sok trzustkowy wydzielany do dwunastnicy zawierający przede wszystkim enzymy trawienne),
czynność wewnątrzwydzielnicza (hormony, z których najważniejsze to insulina i glukagon).

Najczęstsze schorzenia trzustki:
ostre i przewlekłe zapalenie trzustki
rak trzustki (część zewnątrzwydzielnicza) i hormonalnie czynne nowotwory części wewnątrzwydzielniczej (wyspiaki)
torbiel trzustki
kamica przewodów trzustkowych.


Chorób o znaczeniu ogólnoustrojowym takich jak cukrzyca i mukowiscydoza nie zalicza się do chorób tego narządu. Chorobami trzustki zajmuje się gastroenterologia.