Cytat:Libia, oficjalnie Wielka Arabska Libijska Dżamahirijja Ludowo-Socjalistyczna – państwo położone w Afryce Północnej, nad zatoką Wielka Syrta (Morze Śródziemne).

Ponad 90% powierzchni kraju zajmują pustynie (Sahara, Pustynia Libijska) i półpustynie, na których zdarzają się oazy. W głębi kraju panuje suchy klimat zwrotnikowy, który na wybrzeżach przechodzi w śródziemnomorski. Opady rzadkie, zwłaszcza wewnątrz kraju. Kraj jest pozbawiony stałych rzek. Najniższy punkt to depresja Sabchat Ghuzajjil -47 m p.p.m.. Najwyższy to Bikku Bitti 2267 m n.p.m.

Libia to Dżamahirijja (w luźnym tłumaczeniu - państwo ludu), czyli w rzeczywistości jednopartyjna socjalistyczna republika. Jej ustrój został stworzony przez Muammara al-Kadafiego. Parlament - Powszechny Kongres Ludowy ma 1112 członków. Zgodnie z konstytucją proklamowaną w 1977 roku, pełnia władzy ustawodawczej należy do 178 lokalnych zgromadzeń i komitetów ludowych. Uchwalane zalecenia i projekty ustaw są przedstawiane na forum Powszechnego Kongresu Ludowego, który nadaje im formę prawną. Kongres wyłania dwie instytucje centralne: liczący 5 członków Sekretariat Generalny, któremu przewodniczy sekretarz generalny, sprawujący funkcję głowy państwa, oraz Generalny Komitet Ludowy pełniący funkcję rządu. Faktyczną władzę w kraju sprawuje jednak Muammar al-Kaddafi.

Podstawowym bogactwem Libii oraz praktycznie jedynym towarem eksportowym kraju jest ropa naftowa, dostarczająca ok. 80% dochodu narodowego wynoszącego 8400 USD na 1 mieszkańca (2005), który jest jednym z najwyższych w Afryce. Libia dysponuje przemysłem petrochemicznym oraz hutniczym (huty żelaza i stali w Misracie), zmarginalizowane zostało natomiast rolnictwo i przemysł spożywczy, w tym przetwórstwo owoców i warzyw, przez co obecnie Libia jest zmuszona importować ok. 75% żywności.

Sankcje gospodarcze nałożone przez ONZ w 1992 spowodowały znaczne opóźnienie w rozwoju technologicznym kraju. Sankcje zostały zniesione 12 września 2003, dlatego też obecnie Libia zaczyna zabiegać o przyciągnięcie inwestorów zagranicznych.

W dziedzinie energetyki - od trzech lat na rynku libijskim działa Geofizyka Kraków prowadząc badania sejsmiczne obszarów roponośnych. Firma „Poszukiwania Nafty i Gazu Jasło”, która w 2006 r. dokonała rejestracji oddziału w Libii, dysponuje już dwiema wiertniami i realizuje kontrakty na rzecz państwowej firmy naftowej WAHA Oil. W 2007 r. PGNiG S.A. wygrało przetarg, a w lutym br. nastąpiło podpisanie umowy z libijską Narodową Korporacją Naftową na poszukiwania i wydobycie węglowodorów. Dla celów prowadzenia prac na terenie Libii została utworzona spółka POGC Libya B.V. w Holandii oraz oddział tej spółki w Trypolisie. Również PKN Orlen rozważa wejście na rynek libijski. Na rynku libijskim aktywne są polskie firmy kartograficzne: Geokart Warszawa, Geokart International, Małopolska Grupa Geodezyjno-Projektowa oraz firmy branży budowlanej: spółka ELENKO (polsko-włoska firma INTERTECNO spółka Joint Venture z partnerem libijskim), Konsorcjum Polimex-Hydrobudowa, Polimex-Mostostal Siedlce.

Obecna Libia zajmuje trzy odrębne krainy historyczne: Trypolitanię, Cyrenajkę oraz Fezzan. Mianem Libii starożytni Grecy, podobnie jak Egipcjanie określali obszary znajdujące się na zachód od Nilu, a Libijczykami ludność tych terenów. Nazwa pochodziła prawdopodobnie od jednego z plemion żyjącego w w Cyrenajce w II tysiącleciu p.n.e. Krainy te zamieszkiwały koczownicze plemiona berberyjskie, następnie od VIII wieku p.n.e. Trypolitania i Cyrenajka stały się terenami kolonizacji Greków i Fenicjan. W latach 106 – 64 p.n.e. wojska rzymskie opanowały tereny dzisiejszej Libii. Za rzymskiego panowania Libia była wspaniale rozwiniętą zamożną krainą. Jednym z najwspanialszych miast ówczesnej Libii było Leptis Magna, którego ruiny można podziwiać do dnia dzisiejszego. W V wieku opanowali je Wandalowie wyparci w pierwszej połowie VII wieku przez Bizancjum. Od VII wieku tereny obecnej Libii dostały się pod panowanie Arabów (m.in. dynastie Umajjadów, Abbasydów oraz Fatymidów). Od połowy XVI wieku należały do imperium osmańskiego.

W wyniku wojny włosko-tureckiej (1911 – 1912) terytoria te przeszły pod panowanie Włochów, którzy doprowadzili do zjednoczenia wszystkich trzech krain i utworzenia kolonii o nazwie Libia. Włosi osiedlali w Libii osadników oraz prowadzili italianizację miejscowej ludności. Po zajęciu przez Włochy Trypolisu w 1911 w kraju wybuchło powstanie kierowane przez bohatera narodowego Libii Omara Mukhtara. Walki partyzanckie koncentrujące się głównie w rejonie Gór Zielonych (Al-Dżabal al-Achdar) w Cyrenajce trwały do 1935. W celu zdławieniu powstania Włosi utworzyli w Libii obozy koncentracyjne, w których przetrzymywano łącznie 125 tys. osób, głównie mężczyzn mogących stanowić kadrę partyzantki. Pomimo sytuacji w kraju kontynuowana była polityka osadnictwa i w latach 30. w Libii mieszkało już około 100 tys. Włochów, którzy stanowili 10% ogółu ludności.

W czasie II wojny światowej Libia stała się miejscem walk między wojskami alianckimi i Osi. Uczestniczyli w nich również Polacy (m.in. pod Tobrukiem). Po zakończeniu wojny Włochy zrzekły się praw do Libii, która początkowo przeszła pod zarząd angielski (Trypolitania i Cyrenajka) oraz francuski (Fezzan). W roku 1951 decyzją ONZ Libia stała się krajem niepodległym, w którym władzę sprawował król Muhammad Idris al-Mahdi.

Rządy królewskie nie cieszyły się wielkim poparciem i 1 września 1969 grupa młodych oficerów, kierowana przez wówczas 27-letniego kapitana Muammara al-Kadafiego, dokonała przewrotu wojskowego i proklamowała utworzenie Libijskiej Republiki Arabskiej. Wkrótce zlikwidowano wojskowe bazy brytyjskie i amerykańskie, zmuszono do wyjazdu 25 000 mieszkających w Libii Włochów oraz przeprowadzono nacjonalizację wydobycia i przetwórstwa ropy naftowej. Kadafi stworzył państwo autorytarne, oparte na ortodoksyjnym islamie, zarządzane przez Kongresy Ludowe. Libia za rządów pułkownika Kadafiego wspierała ruchy narodowowyzwoleńcze w Afryce (Afrykański Kongres Narodowy w RPA, SWAPO w Namibii, FRELIMO w Mozambiku, FROLINAT w Czadzie, POLISARIO na Saharze Zachodniej), w Azji (Organizacja Wyzwolenia Palestyny, MNLF na Filipinach) i w Europie (IRA i ETA) oraz państwa zmagające się z agresją USA jak sandinistowska Nikaragua. W latach 70. Kadafi wydał Zieloną książkę, w której opisał ustrój Libii, mający być alternatywą wobec kapitalizmu i komunizmu.

Dzięki dochodom płynącym z bogatych złóż ropy naftowej Libia stała się krajem niezależnym od Zachodu. Miliardy dolarów uzyskanych z ropy wydano na szkoły, drogi, domy, szpitale, rozwój rolnictwa oraz broń i popieranie ruchów narodowowyzwoleńczych. W roku 1986 w odpowiedzi na sponsorowanie przez Libię zamachów na amerykańskie cele, lotnictwo USA dokonało nalotu na Libię, w którym zginęły dziesiątki ludzi. W roku 1988 nad Lockerbie eksplodował w powietrzu samolot pasażerski amerykańskich linii lotniczych PanAm – zginęło łącznie 270 osób. O zamach oskarżono libijskie służby bezpieczeństwa, czego dowiedziono podczas procesu, który zaczął się w 1999 roku.

W 1992 roku ONZ nałożyła na Libię sankcje. Ograniczenie wymiany międzynarodowej stało się bezpośrednią przyczyną trudności gospodarczych, które doprowadziły do konfliktów politycznych wewnątrz kraju.

12 września 2003 roku ONZ zniosła sankcje w wyniku przyznania się Libii do odpowiedzialności za atak w 1988 roku i zgody na wypłacenie 2,7 miliarda USD odszkodowań rodzinom ofiar zamachu.