Cytat:Mohandas Karamchand Gandhi urodził się 2 października 1869 w Porbandarze, zmarł 30 stycznia 1948 w New Delhi – jeden z twórców współczesnej państwowości indyjskiej i propagator pacyfizmu jako środka walki politycznej.

Mohandas Karamchand Gandhi (nazywany mahatmą co znaczy "wielka dusza") urodził się w rodzinie hinduskiej, w społeczności tzw. modhów (zajmującej się głównie handlem) w Porbandarze (Gujarat) w 1869. Był synem Karamchanda Gandhiego, który pełnił funkcję diwana Porbandaru i Putlibaiu, oraz jego czwartej żony Putlibaj - hinduski z odłamu wisznuickiego. Został wychowywany przez matkę – żarliwą wyznawczynię Wisznu i ulegał wpływom dżinijskiego otoczenia Gujaratu. Gandhi od młodych lat poznawał zasady szanowania każdej żywej istoty, wegetarianizmu, poszczenia w celu samooczyszczenia organizmu oraz obopólnej tolerancji pomiędzy członkami różnorodnych religii.

W maju 1882, w wieku 13 lat, Gandhi ożenił się z także trzynastoletnią Kasturbą Makharji (przy czym małżeństwo to zostało uzgodnione przez obydwie rodziny). Ze związku tego Gandhi miał czterech synów: Harilala Gandhiego (ur. 1888), Manilala Gandhiego (ur. 1892), Ramdasa Gandhiego (ur. 1897) i Devdasa Gandhiego (ur. 1900).

Gandhi był przeciętnym uczniem szkół w Porbandarze, a później w Rajkocie. Z wielkim trudem udało się mu dostać na uniwersytet w Bombaju w 1887, gdzie wkrótce wstąpił do college'u Samaldas w Bhawnagarze. Nie zabawił tam długo, mimo że rodzina pragnęła, aby został adwokatem. Niezadowolony z college’u skorzystał z nadarzającej się okazji do studiowania w Anglii.

W wieku 19 lat Gandhi został przyjęty do University College London, gdzie miał kształcić się jako prawnik. Przed wyjazdem Mahatma zaprzysiągł matce, że będzie przestrzegał nakazów abstynencji od mięsa i alkoholu. Próbował stać się "Anglikiem", brał np. lekcje tańca, języka francuskiego czy etykiety, usiłował także przyjąć europejskie zwyczaje kulinarne, ale jego żołądek nie tolerował baraniny i kapusty, którą karmiła go jego gospodyni. Został więc skierowany do londyńskich restauracji wegetariańskich. Według jego własnych słów do wegetarianizmu przekonał się tylko w wyniku własnych przemyśleń, niewielki wpływ na to miały rady, jakich udzielała mu matka i była to jego własna, nieprzymuszona decyzja.

Wstąpił także do brytyjskiego Stowarzyszenia Wegetarian (Vegeterian Society) i został wybrany do jego zarządu. Później uważał tę działalność za przydatne doświadczenie w organizowaniu i uruchamianiu rozmaitych organizacji. Niektórzy z wegetarian, których spotkał, byli członkami brytyjskiego Towarzystwa Teozoficznego. Teozofowie byli zafascynowani buddyzmem oraz literaturą braministyczną. Dzięki ich zachęcie Gandhi zaczął studiować Bhagawad Gitę. Mimo że wcześniej nie przejawiał zainteresowań teologicznych, zaczął czytać różnego rodzaju prace o hinduizmie, chrześcijaństwie, buddyzmie i innych religiach.

Po przyjęciu w poczet brytyjskiej palestry wrócił do Indii. Odniósł ograniczone powodzenie przy prowadzeniu własnej praktyki adwokackiej w Bombaju. W tym czasie w zawodach prawniczych panowała w Indiach duża konkurencja, a Gandhi nie był zbyt znaną postacią na salach rozpraw. Ubiegał się także o pracę w niepełnym wymiarze w charakterze nauczyciela, ale odmówiono mu przyjęcia. Okres ten zakończył się powrotem do Rajkot, gdzie prowadził skromne życie utrzymując się z pisania pism procesowych; po jakimś czasie musiał jednak zakończyć tę działalność, gdyż naraził się pewnemu brytyjskiemu oficerowi. W swojej autobiografii opisał to zdarzenie jako rodzaj nieudanej próby wstawienia się za swoim starszym bratem. Te wszystkie niepowodzenia spowodowały, że postanowił przyjąć (w 1893) roczny kontrakt na stanowisko w hinduskiej firmie w Natalu w Południowej Afryce.

W tym okresie swojego życia był człowiekiem nieśmiałym o łagodnym usposobieniu, obojętnym na sprawy polityczne. Pierwszą gazetę przeczytał w wieku 18 lat, a gdy przemawiał w sądzie, czynił to z twarzą skierowaną w dół ze względu na paraliżujący go wstyd i nieśmiałość. Pobyt w Afryce Południowej zmienił Gandhiego całkowicie, gdy spotkał się tam z upokorzeniem i odgórnym traktowaniem przez władze przebywających tam Hindusów. Gdy pewnego razu w sądzie w Durbanie urzędnik nakazał Gandhiemu zdjęcie turbanu, ten, spokojny do tej pory człowiek, oburzył się i wyszedł z sali sądowej.

Pewnego razu zdarzył się przykry incydent, kiedy to Gandhi został wyrzucony z pociągu w Pietermaritzburgu, po tym jak odmówił przesiadki z wagonu pierwszej klasy do trzeciej, którą zajmowali "kolorowi", mimo że posiadał bilet uprawniający go do przejazdu klasą pierwszą. Później podróżując dyliżansem został pobity przez woźnicę za to, że odmówił jazdy na podnóżku, bo musiało się znaleźć miejsce wewnątrz dla europejskich pasażerów. Musiał także ścierpieć inne niewygody w czasie podróży, łącznie z wyrzucaniem z hoteli. Te wydarzenia stały się punktem zwrotnym w jego życiu i pewnego rodzaju katalizatorem dalszej przemiany, która zaszła w trakcie podróży do Pretorii. Przykre doświadczenia spowodowały, że coraz bardziej zaczął się przyglądać traktowaniu swoich rodaków w czasie pobytu w Pretorii.

Gandhi poczuł na własnej skórze rasizm, uprzedzenia i niesprawiedliwość w stosunku do "kolorowych". Zaczął rozważać status swoich rodaków i swój własny w tym społeczeństwie "białej" supremacji. W czasie powstania Zulusów Gandhi zorganizował jedyną jednostkę medyczną, która zajęła się udzielaniem pomocy rebeliantom, której to odmawiali biali doktorzy.

Kiedy kontrakt Gandhiego zaczął się już zbliżać do końca, czynił on już ostatnie przygotowania do powrotu do ojczyzny. Wiadomość jaka dotarła do niego sprawiła jednak, że zmienił swoje zamiary. Mianowicie doszły do niego informacje, że władze ustawodawcze Natalu szykują projekt ustawy, która pozbawiałaby Hindusów praw wyborczych. Za namową przyjaciół zdecydował się stanąć na czele opozycji przeciwko tym poczynaniom rządu. Wysłał kilka petycji do władz Natalu, jak i do Wielkiej Brytanii informujących o rażących naruszeniach podstawowych praw "kolorowych". Mimo że nie był w stanie powstrzymać uchwalenia krzywdzącej ustawy, jego kampania osiągnęła pewne cele, m.in. zwróciła uwagę opinii publicznej na krzywdy mniejszości etnicznych w Afryce Południowej.

Przy wsparciu rodaków zdecydował się na pozostanie w Durbanie i kontynuowanie walki przeciwko niesprawiedliwości. Za jego sprawą do życia został powołany Hinduski Kongres Natalu w 1894, a sam Gandhi pełnił w nim funkcję sekretarza. Dzięki temu ruchowi udało się sformować hinduską społeczność w jednorodną siłę wywierającą presję na rząd i brytyjskie władze kolonialne w celu zmiany istniejącego stanu rzeczy. W 1896 Gandhi na krótko wrócił do Indii, aby zabrać stamtąd swoją żonę i dzieci do Południowej Afryki. Po powrocie w styczniu 1897 został zaatakowany przez biały tłum, który próbował dokonać na nim samosądu. Wtedy to ujawniła się jego osobista siła, która miała być motorem dalszych kampanii. Mianowicie Gandhi odmówił wniesienia oskarżeń przeciwko osobom, które go napadły, deklarując jednocześnie, że nie będzie nigdy dochodził zadośćuczynienia w sądzie.

W początkowym okresie trwania wojny burskiej Gandhi próbował zorganizować wsparcie społeczności hinduskiej dla wysiłków wojennych (oczywiście po stronie lojalistów wobec Korony brytyjskiej), co miało przyczynić się do legitymizacji Hindusów poprzez przyznanie im pełnych praw wyborczych. Dzięki jego staraniom powstał trzystuosobowy korpus hinduski, a on sam pełnił funkcję noszowego w bitwie pod Spion Kop i został nawet odznaczony. Jednak po zakończeniu wojny sytuacja Hindusów nie poprawiła się i nie doceniono ich wysiłków dla utrzymania Afryki Południowej w rękach brytyjskich.

W 1906 r. rząd Transwalu ogłosił ustawę zmuszającą do rejestracji członków społeczności hinduskiej. W trakcie masowych protestów, które miały miejsce w Johannesburgu we wrześniu, Gandhi opracował nową postawę wobec swoich przeciwników tzw. satyagraha (przywiązanie do prawdy) oraz po raz pierwszy pokojowe protesty mające się sprzeciwić nowemu prawu. Ponadto manifestanci mieli znosić pokornie wszelkie upokorzenia i wzbraniać się od używania przemocy. Plan został zaakceptowany i przerodził się w siedmioletnią walkę, w trakcie której tysiące Hindusów zostało uwięzionych (łącznie z wielokrotnie przetrzymywanym w niewoli Gandhim), pobitych, a nawet zastrzelonych za strajkowanie, odmawianie poddania się rejestracji, palenie kart rejestracyjnych czy angażowanie się w inne formy biernego oporu. Podczas gdy rząd coraz bardziej zaostrzał represje, opinia publiczna stawała po stronie protestujących, co ostatecznie zakończyło się zmuszeniem rządu południowoafrykańskiego Jana Christiana Smutsa do podjęcia rozmów i zawarcia kompromisu z Gandhim.

W czasie tych lat spędzonych w Południowej Afryce Gandhi czerpał inspiracje do swoich działań z dzieł Bhagavad Gity i pism Lwa Tołstoja. Gandhi przetłumaczył listy Tołstoja do Hindusów, a także korespondował z nim aż do jego śmierci.

Gandhi był także zainspirowany twórczością amerykańskiego pisarza Henry'ego Davida Thoreau, a szczególnie jego esejem o obywatelskim nieposłuszeństwie. Po wybuchu I wojny światowej Gandhi pomagał w organizowaniu hinduskiego korpusu pomocy medycznej w Wielkiej Brytanii, ale działania te spotykały się z niechęcią rządu brytyjskiego.