Cytat:Po klęsce Francuzów w kampanii moskiewskiej wojna rozgorzała ponownie w 1813 r. na terytoriach niemieckich. Napoleonowi udało się sprowadzić z Francji nową 150-tysięczną armię i początkowo odniósł zwycięstwa w bitwach pod Lützen, Dreznem i Budziszynem. Poniósł jednak klęskę w wielkiej Bitwie Narodów pod Lipskiem, rozegranej w dniach 16-19 października 1813 roku.

31 marca 1814 roku rozpoczęła się okupacja Paryża. Pod wpływem nalegań marszałków Napoleon abdykował 6 kwietnia, zrzekając się władzy na rzecz syna. Koalicja zawiązana przeciwko Napoleonowi zażądała jednak bezwarunkowej kapitulacji, której Napoleon dokonał 11 kwietnia 1814 roku. Zesłano go na wyspę Elbę, położoną na Morzu Śródziemnym, 20 km od wybrzeża Włoch.

Napoleon uciekł z Elby 26 lutego 1815 roku i powrócił do Francji 1 marca 1815. Tak rozpoczęło się słynne 100 dni Napoleona, zakończone ostatecznie jego klęską 18 czerwca 1815 w bitwie pod Waterloo na terytorium Belgii.

Wojny napoleońskie zakończyły się na terenie Belgii w 1815 r. kapitulacją Francji i internowaniem obalonego Napoleona na Wyspie Świętej Heleny na południowym Atlantyku. Klęska armii Napoleona przesądzona została na polach bitewnych, wszakże przyczynili się do niej też sami Francuzi. Zdrada oficerów i żołnierzy, których Napoleon wyniósł dając im tytuły i zaszczyty, przesądziła o klęsce. W ostatnim okresie jego panowania miały miejsce spiski i zdrady, przykładem może być tajna współpraca byłego francuskiego ministra dyplomacji, księcia Charles Talleyranda, z carem Rosji Aleksandrem I.

Na zesłaniu na Wyspie Świętej Heleny Napoleon przebywał 6 lat. Podczas zesłania cesarz Francuzów nie mógł się pogodzić z klęską i podjął trzy próby samobójcze, które zakończyły się niepowodzeniem. Zmarł 5 maja 1821 r. o godzinie 17:49, w wieku 52 lat. W 1840 r. jego zwłoki przewieziono do Paryża i złożono w sarkofagu w kościele Inwalidów.

Przyczyny śmierci Napoleona nie były do końca jasne. Najbardziej powszechne było domniemanie, że cesarz Francuzów został otruty arszenikiem. Badania zakończone w 2007 przez międzynarodowy zespół złożony z naukowców ze Stanów Zjednoczonych, Kanady i Szwajcarii wykluczyły jednak tę diagnozę. Ich zdaniem Napoleon cierpiał na zaawansowanego raka żołądka i nawet dzisiejsze nowoczesne metody leczenia nie dałyby mu szans na przeżycie więcej niż roku. Badacze oparli się na wielu źródłach – nie tylko na wynikach sekcji, ale i na opisach sporządzonych przez jego lekarzy oraz relacjach osób, które towarzyszyły mu w ostatnich miesiącach życia na wyspie Św. Heleny. Odkryto dwa wielkie wrzody żołądka, z których jeden przebijał się do wątroby i wszystko wskazuje na to, że rakowe zmiany zaatakowały inne narządy. Jedną z przyczyn choroby mogło być prawdopodobnie spożywanie dużej ilości żywności konserwowanej solą i mała liczba świeżych warzyw i owoców w diecie wodza, spędzającego życie na polach bitewnych. W grę mogą wchodzić również czynniki dziedziczne - ojciec Napoleona Bonaparte, brat Lucjan i siostra Paulina umarli także na raka żołądka.

Odmienną hipotezę postawił Arne Soerensen, emerytowany lekarz z Danii. W maju 2009 roku opublikował on książkę zatytułowaną „Nerki Napoleona”, w której dowodzi, że francuski wódz miał problemy z układem moczowym już od trzeciego roku życia, zaś jego choroba miała wpływ na decyzje podejmowane w czasie bitew i ostatecznie doprowadziła do jego przedwczesnej śmierci.

Mimo wielu kontrowersji, Napoleon jest z pewnością postacią inspirującą całe pokolenia artystów i historyków. Jakim był zatem człowiekiem? Odpowiedzi na takie pytania może dać z pewnością obraz jego stosunków rodzinnych. Jeśli chodzi o jego matkę, Letycję, Napoleon całe życie był pełen szacunku i pewnego typowo korsykańskiego pietyzmu dla rodzicielki, jednak zupełnie inaczej przedstawiają się jego stosunki z rodzeństwem. Jego starszy brat, Józef, nigdy nie miał szczególnych ambicji do przewodzenia rodziną, dlatego też funkcję tę przejął Napoleon. Zahorski określa Józefa jako "zero", co wydaje się być tezą nieco przesadzoną, jednak dającą pewne wyobrażenie o Józefie. Sam Napoleon nigdy nie miał skrupułów, by całkowicie opanować życie zarówno Józefa, jak i całej reszty rodzeństwa, traktując ich szorstko i autorytatywnie (wyjątkiem tu może być Paulina Bonaparte, co do której cesarz odnosił się z wielką miłością). Można by więc sądzić, że Napoleon był władczą i nie znoszącą sprzeciwu osobowością, jednak jednostronna ocena w tym przypadku z całą pewnością jest błędna. Już markiz Armand Caulaincourt wspomina o tym, że Napoleon był "jedynym władcą, którego można było tak otwarcie krytykować". Wydaje się być jasnym, że Napoleon zdawał sobie sprawę z konieczności korzystania z cudzych rad, mimo swojej autorytatywności. Cesarz był z pewnością również osoba niecierpliwą - sam posiadał żelazną wytrzymałość na wszelkie trudy i tego samego wymagał od swojego otoczenia. Przeglądając listę kochanek Napoleona może się wydać oczywistą jego rozwiązłość, należy jednak spojrzeć na niego przez pryzmat jego małżeństwa z Józefiną, które, mimo, że nieudane, było dla Napoleona bardzo ważne w wielu momentach życia (i ostatecznie to Józefina zaczęła zdradzać jako pierwsza). Bonaparte nie przywiązywał się do ludzi, z pewnością jednak można wymienić w jego życiu kilku, którzy bez wątpienia byli dlań ważni - jak choćby Józefina, mały król Rzymu, Maria Walewska, Lannes, Duroc. Niewątpliwą cechą charakteryzującą Bonapartego jest również jego pracowitość i nieprzeciętna inteligencja oraz wyjątkowo wyostrzony zmysł przestrzenny, który stanowił przecież o jego geniuszu militarnym. Jak prawdziwy szachista, Napoleon był wyjątkowo przewidujący, w tym również na wyspie św. Heleny, gdzie z powodzeniem zaczął budować swą legendę. Historia miała pokazać jego zwycięstwo w tym względzie, ostatnie z serii wielkich zwycięstw małego kaprala.

Napoleon we wszystkich państwach, którymi władał zmienił ruch z lewostronnego (obowiązującego w sposób naturalny) na prawostronny. Do dziś w tych państwach (w tym w Polsce) obowiązuje ruch prawostronny.