Cytat:Panteon w Rzymie, to okrągła świątynia na Polu Marsowym, ufundowana przez cesarza Hadriana w roku 125 na miejscu wcześniejszej z 27 r. p.n.e., zniszczonej w pożarze w 80 r. n.e. Budową kierował Apollodoros, stracony później przez cesarza. Od VII wieku Panteon jest użytkowany jako kościół katolicki pw. Santa Maria ad Martyres – Najświętszej Marii Panny od Męczenników.

Jest jedną z najwspanialszych i jednocześnie najlepiej zachowanych budowli z czasów starożytnego Rzymu.

Panteon o kształcie koła stanął na miejscu starszej świątyni ufundowanej ku czci boskich patronów Rzymu w roku 27 p.n.e. przez Agryppę (zięcia i najbliższego współpracownika cesarza Oktawiana Augusta). Uległ on zniszczeniu w roku 80 na skutek wielkiego pożaru Rzymu. Został odbudowany w czasach cesarza Hadriana około roku 125 już w zmienionej formie – na planie trapezu, pozostawiono jednak oryginalny, zachowany po pożarze portyk z napisem fundacyjnym z czasów Agryppy. Podczas najazdu barbarzyńców na Rzym w V wieku świątynia została uszkodzona. W roku 609 cesarz wschodniorzymski Fokas podarował Panteon papieżowi Bonifacemu IV, który przekształcił go w kościół chrześcijański pw. Santa Maria ad Martyres – Najśw. Marii Panny od Męczenników. Dzięki temu, że Panteon stał się miejscem kultu chrześcijańskiego, nie został on rozebrany jak większość innych świątyń starożytnego Rzymu. W roku 663 na polecenie cesarza Konstansa II zdjęto brązowe, pozłacane płytki z powodu braku kruszcu do bicia monet. Dach został pokryty dopiero w roku 735 kiedy papież Grzegorz III zlecił pokrycie dachu Panteonu blachą ołowianą. W XIV wieku Panteon został zamieniony w fortecę. W okresie renesansu został odnowiony. Pracami kierował Rafael Santi, który później został w nim pochowany. W Panteonie spoczywają również zwłoki włoskich królów Wiktora Emanuela II (grobowiec ukończony w 1888) i Humberta I.

Panteon był największą budowlą kopułową na świecie przez około 1300 lat, do momentu, kiedy to w roku 1436 ukończono budowę katedry Santa Maria del Fiore we Florencji. Prostota i regularność budowy, piękno poszczególnych elementów, znakomity materiał konstrukcyjny, nadają całemu wnętrzu budowli majestatyczny charakter, mimo wielu strat i zubożeń: front i sklepienia przedsionka jak również kasetony, niegdyś udekorowane elementami złoconego brązu, papież Urban VIII Barberini przeznaczył na złom (1632). Wykonano z niego spiralne kolumny podtrzymujące baldachim autorstwa Berniniego nad głównym ołtarzem w Bazylice św. Piotra w Watykanie oraz 60 armat do Zamku Świętego Anioła. Mieszkańcy Rzymu skwitowali to powiedzeniem:Quod non fecerunt barbari, fecerunt Barberini (czego nie zniszczyli barbarzyńcy, zniszczyli Barberini). Po bokach budowli dobudowano wtedy również dwie wieżyczki (nazywane pogardliwie oślimi uszami Barberinich), rozebrane w roku 1883.